Czym one są?

Mówiąc o kompetencjach z reguły dokonujemy podziału na:

  • kompetencje twarde

  • kompetencje miękkie

Kompetencje twarde, czyli wiedzę i umiejętności, zdobywamy w szkole lub na kursach. Ich przykładem może być znajomość języka obcego, posługiwanie się różnego rodzaju programami coraz aplikacjami, czy chociażby umiejętność prowadzenia pojazdu. Posiadanie określonych kompetencji twardych potwierdzają uzyskane certyfikaty, zaświadczenia czy dyplomy.

Kompetencje miękkie jeszcze do niedawna traktowane były drugoplanowo. Obecnie, coraz częściej, docenia się ich wagę. Kompetencje miękkie, w odróżnieniu od kompetencji twardych, są trudne do zmierzenia. Okazało się jednak, że odgrywają bardzo ważną rolę zarówno w szkole, miejscu pracy, a także w życiu codziennym. To właśnie ich posiadanie sprawia, że potrafimy przystosować się do nowych warunków i łatwiej odnosimy sukcesy.

Przykładami kompetencji miękkich są:

  • komunikatywność,

  • umiejętność pracy w grupie,

  • chęć i gotowość do nauki i samorozwoju

  • kreatywność

  • asertywność,

  • odporność na stres,

  • rozwiązywanie konfliktów

  • wypracowywanie kompromisów

  • logiczne myślenie

  • właściwa komunikacja

  • łatwość realizowaniu zadań i skupienie na celu

  • życzliwość i pozytywne nastawienie do ludzi

  • dobra organizacja pracy

W październiku i listopadzie 2021 roku miałam przyjemność prowadzić warsztaty właśnie z kompetencji miękkich. Zorganizowane one zostały przez Fundację Edukacyjną Władysława Śmiałka w ramach projektu „MŁODZIEŻOWA AKCJA NA RZECZ ŚRODOWISKA”. Zajęcia mogły odbyć się dzięki dotacji, otrzymanej w programie „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”.

Warsztaty z rozwoju kompetencji miękkich zostały przeprowadzone w klasach siódmych i ósmych. Odbyły się w:

  • SP w Suchożebrach 21-22 października 2021

  • SP w Przesmykach – 26 października 2021r.

  • SP w Pruszynie – 27 i 28 października 2021r.

  • SP w Paprotni – 29 października i 3 listopada 2021r.

  • SP w Krześlinie – 2 listopada 2021 r.

  • SP w Hołubli – 4 i 5 listopada 2021r.

Podczas pięciogodzinnych warsztatów uczniowie mieli okazję:

  • poćwiczyć asertywność,

  • rozwinąć kreatywność,

  • sprawdzić, jak funkcjonują w grupie,

  • nauczyć się właściwej komunikacji,

  • przyjrzeć się czynnikom stresogennym,

  • poznać różne sposoby radzenia sobie ze stresem,

  • nauczyć się asertywności,

  • dowiedzieć się jak w konstruktywny sposób rozwiązywać konflikty, delegować zadania, a także motywować innych do pracy.

Podczas zajęć okazało się, że z pozoru łatwe zadania, mogą być nie lada wyzwaniem.

Pierwszym ćwiczeniem, z którym zmierzyli się uczniowie były „Karty kompetencji”. Na części kart wypisane były nazwy kompetencji miękkich. Na innych dokładne objaśnienia, co dana kompetencja znaczy. Zadanie uczniów polegało na połączeniu kart w odpowiednie pary. I jak to zwykle bywa, znamy konkretne słowa, słyszeliśmy je nie raz, ale nie zawsze potrafimy wyjaśnić, co one oznaczają. Podobnie było w przypadku „Kart kompetencji”. Część z nich uczestniczy od razu dopasowali prawidło. Inne po weryfikacji również udało się połączyć w odpowiednie zestawy. Z niektórymi uczniowie zetknęli się po raz pierwszy, ale po wyjaśnieniach pani Małgosi wszystko stało się jasne i zrozumiałe. Kompletowaniu par towarzyszyła ożywiona dyskusja,
z której niezbicie wynikało, że rozwój kompetencji miękkich, ma bardzo duży wpływ na nasze życie. Uczniowie zdali sobie sprawę z faktu, że posiadając w/w umiejętności mogą efektywniej funkcjonować w różnych warunkach, a tym samym szybciej rozwijać się i odnosić większe sukcesy niż ich konkurenci.

Kolejne zadanie wyglądało na banalnie proste. Bo czy jest coś trudnego w uformowaniu ze sznurka kwadratu, ułożeniu go na podłodze i umieszczeniu w środku czerwonej kartki? Wydawałoby się, że nie…, a jednak…

Przed takim właśnie zadaniem stanęły czteroosobowe zespoły. Uczestnicy byli bardzo zaskoczeni, gdy okazało się, że podczas tego ćwiczenia wszyscy członkowie drużyny będą mieli zasłonięte oczy. Nie mając do dyspozycji zmysłu wzroku uczniowie musieli poradzić sobie w inny sposób. W tym przypadku umiejętność komunikacji, współpracy w grupie oraz kreatywność bardzo ułatwiały realizację zadanie. Większości grup udało się wykonać ćwiczenie poprawnie. Przy okazji rozwijania kompetencji miękkich był też mały sprawdzian matematyczny. Co niektórzy musieli przypomnieć sobie, że to każdy kwadrat jest prostokątem, a nie każdy prostokąt jest kwadratem😊

Następne ćwiczenie wywołało ożywioną dyskusję i uśmiech na wielu twarzach. No właśnie… Czy zastanawialiście się kiedyś co to dla was oznacza np. „zaraz wracam”, „zrobię to za chwilę”, „wysokie zarobki”, „częste zmiany pracy” albo „trochę się spóźnię”. Zadaniem uczestników było precyzyjne określenie, jak rozumieją wskazane określenia. Okazało się, że ile osób, tyle odpowiedzi. Dla jednych „zrobię to za chwilę” oznaczało – za 15 minut, dla innych – za godzinę, a co niektórzy potrzebowali aż całego dnia, aby wykonać to, co obiecali. Dzięki temu ćwiczeniu uczniowie dokonali zaskakującego odkrycia. W końcu zrozumieli, dlaczego mama (dla której „zaraz wracam” oznacza – za 10 minut) była bardzo niezadowolona, gdy wracali od kolegi po godzinie. Wszyscy zgodnie stwierdzili, że stosowanie precyzyjnych określeń to podstawa dobrej komunikacji. Dzięki temu można uniknąć wielu nieporozumień.

W kolejnym zadaniu uczestnicy musieli wykazać się nie lada kreatywnością. Obiektem ich zainteresowania był widelec. Uczniowie pracując w zespołach zastanawiali się, w jaki sposób można byłoby wykorzystać ten niepozorny przedmiot. Wszyscy wiemy, że zazwyczaj używamy go do przenoszenia jedzenia z talerza do ust, lub z jednego talerza na drugi. Ale czy można go wykorzystać sytuacjach zupełnie z jedzeniem nie związanych? Uczestnicy warsztatów udowodnili, że tak. Najbardziej zaskakujące było użycie widelca do poprawy wizerunku. Dziewczęta zaproponowały by wykorzystać go do czesania lub zakręcenia włosów, a także do zrobienia makijażu. Okazuje się, że można nim zrobić kreski, piegi, a nawet nadać odpowiedni kształt naszym brwiom. Chłopcy podeszli do sprawy bardziej praktycznie. Dla nich widelec to przede wszystkim broń, której można użyć odpierając atak. Może również przydać się jako narzędzie małego majsterkowicza zastępując śrubokręt lub obcęgi do wyciągania gwoździ. Bardziej artystyczne dusze zaproponowały zrobienie z widelca rzeźby, świecznika lub wykorzystanie go podczas malowania obrazu. Byli też tacy, którzy uważali, że możliwe jest uruchomienie nim traktora. A czy wy zastanawialiście się jak można wykorzystać widelec?

Trudną sztukę asertywności łatwiej opanować teoretycznie niż praktycznie. Umiejętność odmawiania, wyrażania swoich myśli, uczuć i poglądów z zachowaniem zarówno swoich granic jak i pozostałych osób, zaakceptowanie, że każdy ma prawo być sobą i podejmować własne decyzje wbrew pozorom nie jest łatwą sztuką. Uczestnicy warsztatów mogli się o tym przekonać wykonując kolejne zadania przygotowane przez panią Małgosię. Na początku grupy skupiły się na rozpoznawaniu zachowań agresywnych, asertywnych i uległych. W większości udało się odróżnić jedne od drugich, chociaż czasami trudno było zdecydować czy to jeszcze asertywność, czy już egoizm. Następnie uczniowie mogli na własnej skórze doświadczyć asertywnych zachowań. Ogrywali różnego rodzaju scenki, w których mieli wykazać się posiadaniem tej kompetencji.
I znów zadanie z pozoru proste, wcale takim nie było. Jednym łatwiej, drugim z oporem udało się przyjmować pochwały, krytykę, czy prosić o pomoc. Jednak wszyscy zgodnie orzekli,
że najtrudniej było odmówić koledze, a jeszcze bardziej przyjacielowi lub członkowi rodziny.

Wśród zadań związanych z rozwojem kompetencji miękkich nie zabrakło ćwiczeń związanych ze stresem. Najpierw uczniowie podzieleni na dwie grupy zastanawiali się:

  • Co powoduje, że się stresujemy?

  • W jaki sposób objawia się stres?

Następnie wszyscy obejrzeli krótką prezentację, dzięki której mogli zweryfikować
i uzupełnić swoją wiedzę. Kolejnym etapem walki ze stresem było poszukiwanie odpowiednich działań, które pozwolą na zmniejszenie lub zniwelowanie napięcia. Spośród wielu propozycji młodzieży najbardziej przypadły do gustu:

  • ćwiczenia fizyczne,

  • słuchanie muzyki,

  • rozmowa z przyjacielem,

  • zajęcie się swoim hobby.

Podsumowując zajęcia uczestnicy stwierdzili, że posiadanie i rozwój kompetencji miękkich jest bardzo potrzebny. Przydaje się już w szkole, gdzie funkcjonujemy w grupie jaką jest klasa, paczka kolegów, czy cała społeczność szkolna. To, dzięki nim lepiej radzimy sobie w kontaktach z innymi i szybciej osiągamy sukcesy.